Database

De MATE (Meten van Addicties voor Triage en Verslaving) meet cliëntkenmerken ten behoeve van triage naar zorgzwaarte en evaluatie van behandeling in de verslavingszorg. Eén van de veelgebruike versies is een zelf-invulversie (de MATE-Q). Dit rapport beschrijft een wetenschappelijk onderzoek naar de validatie van de MATE-Q met het MATE-interview. De resultaten geven inzicht in hoeverre de MATE-Q kan gelden als een alternatief voor- en aanvulling op het MATE interview. Het onderzoek is tevens gepubliceerd.

In deze handreiking is een cliëntvriendelijke intake en indicatiestelling voor (jong)volwassenen met een lichte verstandelijke beperking (LVB) en verslavingsproblematiek beschreven. Een indicatiestelling die recht doet aan en aansluit bij de cliënt en tegelijkertijd efficiënt verloopt. Deze handreiking is vooral bedoeld voor intakers en (regie)behandelaren in de verslavingszorg en voor gedragswetenschappers in de verstandelijk-gehandicaptenzorg.

Deze Handleiding beschrijft hoe detoxificeren op verantwoorde wijze kan plaatsvinden. Deel 1 beschrijft de algemene taken per consult. Deel 2 geeft per psychoactieve stof aan wat er gedaan moet worden tijdens het indicatietraject, welke medische behandelingen ingezet kunnen worden en waar specifiek op gelet moet worden. Het gaat hierbij om: alcohol, opioïden, benzodiazepinen, gamma-hydroxybutyraat (GHB), stimulantia, cannabis, tabak en ketamine. Deel 3 beschrijft de vragenlijsten voor het monitoren van het detoxificatieproces, de ROM-D.

Deze handleiding is een samenwerking van Verslavingskunde Nederland en Perspectief Uitgevers.

Deze factsheet beschrijft in het kort de detoxificatie van acht verschillende psychoactieve middelen en hoort bij de richtlijn en handleiding Detoxificatie.

Na de keuze tot het wel of niet initiëren van een detoxificatie volgt de indicatie voor ambulante versus intramurale detoxificatie.

De factsheet beschrijft ook de psychosociale interventies bij detoxificatie. Per psychoactief middel worden complicaties beschreven die zich voor kunnen doen tijdens de ontgifting. En worden medicamenteuze interventies en monitoring van onthoudingsverschijnselen beschreven.

Transgenerationele verslaving (TGV) kan worden omschreven als de overdracht van verslaving van een ouder op het kind. Een ouder met verslavingsproblematiek vergroot de kans voor het kind om op latere leeftijd ook verslavingsproblematiek of andere psychische problematiek te ontwikkelen. Dit rapport geeft op basis van literatuuronderzoek, verdiept met gesprekken met professionals, een overzicht  van het huidige aanbod aan TGV-interventies die als doel hebben de ontwikkeling van problematiek bij kinderen van ouders met verslavingsproblematiek tegen te gaan of te verminderen.

Uit de inventarisatie blijkt dat er niet veel interventies op effectiviteit zijn gemeten. Er kan alleen bij KOPP/KVO-groepen en interventies voor de gehele familie worden gesproken over effectiviteit. Ook blijkt dat in interventies het informeren, de mogelijkheid tot het stellen van vragen en lotgenotencontact erg belangrijk zijn. Evenals het verbeteren van het welbevinden van het kind, de relatie met de ouders en gerichte opvoedondersteuning.

In dit totaalrapport wordt beschreven wat er beschikbaar is aan interventies op het gebied van de transgenerationele verslaving. Het beschrijft welke kennis de verslavingszorgsector beschikbaar heeft en wat er concreet gebeuren moet om de krachten te bundelen van de experts binnen de transgenerationele verslavingszorg. Het rapport geeft een compleet overzicht van het huidige aanbod van transgenerationele verslavingszorg en bevat concrete aanbevelingen voor de verslavingszorgsector.

In deze factsheet wordt beschreven wat stigma betekent en hoe mensen met een verslavingsprobleem stigma ervaren.

Over verslaving bestaan nog veel misverstanden en vooroordelen in de samenleving. Vooroordelen zoals ‘verslaafd worden is je eigen schuld, ze doen het zichzelf aan, losers zijn het’ zorgen ervoor dat mensen met een verslaving vaak afgewezen, gemeden of buitengesloten worden. Wie een verslaving heeft, ervaart niet alleen de gevolgen van die verslaving zelf, maar ook van deze reacties. Dit proces noemen we stigmatisering.

Er worden adviezen beschreven hoe je in de communicatie de stigma’s rondom verslaving kunt beïnvloeden:

1. Voorlichting heeft positief effect. Denk aan psycho-educatie zoals voorlichtingsbijeenkomsten en film- en discussiebijeenkomsten.
2. Dialoog over verslaving, gevolgen voor de gezondheid en mogelijke vormen van herstel helpen om de beeldvorming te beïnvloeden. Zeker als ervaringsdeskundigen ingezet worden, dringt dat negatieve beelden terug.
3. Publieksvoorlichting met de inzet van massamedia kan ook helpen.

Deze richtlijn geeft aan hoe het proces van detoxificatie van verslavende middelen kan worden doorlopen en begeleid. Het accent van de interventies ligt op de biologische aspecten van de verslavingsproblemen, maar is er ook aandacht voor de psychosociale begeleiding. De richtlijn bevat een uitgebreide beschrijving van de medisch-farmacologische behandelingsmogelijkheden voor detoxificatie per psychoactieve stof. Een set van indicatiecriteria voor een meer geobjectiveerde bepaling voor de juiste behandelsetting vormt een leidraad voor de professionals die de behandeling geven.

Deze richtlijn is een samenwerking van Verslavingskunde Nederland en Perspectief Uitgevers.

De ketenzorg voor mensen met een GHB-verslaving is van groot belang bij de opvang van het toenemend aantal complexe GHB- (probleem)gebruikers en -verslaafden. In dit onderzoek wordt beschreven hoe een betere afstemming tussen de verschillende partners die betrokken zijn bij de zorgketen rond GHB-problematiek, zoals verslavingszorginstellingen, politie, ziekenhuizen en gemeenten, plaats kan vinden.

Op basis van de resultaten zijn enkele aanbevelingen geformuleerd:

1. Afspraken en verantwoordelijkheden in de regio worden vastgelegd waarna op meer regelmatige basis en via kortere lijnen contact wordt onderhouden tussen de ketenpartners;
2. De verslavingszorg gaat de ketenzorg coördineren;
3. De zorg wordt meer op één locatie aangeboden en wordt meer op de individuele GHB-gebruiker afgestemd;
4. Nazorg in de vorm van o.a. informatieverstrekking, woonruimte en dagbesteding wordt in een vroeg stadium georganiseerd.

In dit rapport worden een aantal onderzoeksvragen rondom GHB-afhankelijkheid beantwoord.

Het gaat hierbij om:

1. Wanneer wordt er gekozen voor ambulante of intramurale detoxificatie en wat zijn de verschillen in de behandeluitkomst daartussen?
2. Welke behandelinterventies worden binnen de Nederlandse verslavingszorginstellingen aangeboden ter preventie van terugval bij GHB-afhankelijkheid?
3. Wat zijn voorspellers voor terugval in GHB gebruik na detoxificatie?
4. Wat is de mogelijke effectiviteit van Baclofen ter preventie van terugval in GHB gebruik na detoxificatie?
5. Wat zijn bevorderende en belemmerende factoren voor GHB-detoxificatie en terugvalmanagement in de dagelijkse praktijk van de verslavingszorg.

De conclusies zijn dat dat de GHB-afhankelijkheid in Nederland een hardnekkig probleem is, dat moeilijk behandelbaar is. Weliswaar verloopt de detoxificatie doorgaans ongecompliceerd, maar vervolgbehandeling na de detoxificatie komt moeizaam tot stand. Hierdoor blijven de terugval percentages hoog. Aandacht voor de deels persisterende cognitieve stoornissen onder GHB-afhankelijke patiënten, het belang daarvan voor terugval en mogelijke aanpassingen van het zorgaanbod is hierbij essentieel. Toekomstig onderzoek zal moeten aantonen of Baclofen daadwerkelijk van toegevoegde waarde is voor de behandeling van patiënten met GHB-afhankelijkheid.

Het CGT+ protocol beschrijft een cognitief gedragstherapeutische behandeling van problematisch middelengebruik bij mensen met een lichte verstandelijke beperking (LVB). Het Werkboek CGT+ bevat 9 ‘A’-bijeenkomsten, die in principe met de cliënt alleen plaatsvinden, en 9 ‘B’-bijeenkomsten waarbij ook een vertrouwenspersoon aanwezig is. De speciale ringband maakt flexibel werken mogelijk, o.a. om opdrachten en extra werkbladen in te voegen. Onder ‘Extra’ op zorg-perspectief.nl zijn de werkbladen te downloaden.

De Handleiding CGT+ bevat, naast een beschrijving van de behandelbijeenkomsten, een uitgebreide introductie op het CGT+ protocol. Deze vormt een verbinding tussen praktijk (protocolbeschrijving), theorie (hoofdstuk 15 van het Handboek Cognitieve gedragstherapie bij middelengebruik en gokken) en het basisprotocol.

Deze handleiding is een samenwerking van Verslavingskunde Nederland en Perspectief Uitgevers.

Het Masterprotocol bestaat uit acht fasen die doorlopen moeten worden bij de ontwikkeling van een product.
Deze samenvatting biedt een beknopt overzicht van deze fasen en de stappen binnen elke fase.
Met ‘richtlijn’ bedoelen wij een document dat aanbevelingen, adviezen en instructies geeft als ondersteuning van besluitvorming in de zorg (door professionals en cliënten).

Richtlijnen gaan over wat er gedaan moet worden, protocollen gaan over hoe het moet. Protocollen reguleren het gedrag van medewerkers en organisaties tot op het niveau van concrete handelingen. Behalve richtlijnen en protocollen zijn er ook ‘kennisdocumenten’, meestal literatuurstudies. Daarmee wordt beoogd het gedrag op indirecte wijze te sturen door de beschikbare wetenschappelijke kennis overzichtelijk en toegankelijk te presenteren. Bij kennisdocumenten zal alleen het onderdeel literatuurstudie gebruikt hoeven te worden van dit Masterprotocol.

Resultaten Scoren als zodanig bestaat niet meer maar de ontwikkeling van richtlijnen en andere producten wordt nu ondersteund vanuit Verslavingskunde Nederland. Het Masterprotocol van Resultaten Scoren is echter nog steeds zeer bruikbaar voor de ontwikkeling van richtlijnen en protocollen.

Het Masterprotocol bestaat uit acht fasen die doorlopen moeten worden bij de ontwikkeling van een product.

1. Voorbereiding
2. Literatuurstudie, consultatie, aanbevelingen
3. Vaststellen van programma van eisen
4. Formuleren en toetsen van de handleiding voor de nieuwe interventie
5. Interne pilot
6. Implementatieplan
7. Externe pilot
8. Implementatie, integraal kwaliteitstraject, onderhoud

Resultaten Scoren als zodanig bestaat niet meer maar de ontwikkeling van richtlijnen en andere producten wordt nu ondersteund vanuit Verslavingskunde Nederland.
Het Masterprotocol van Resultaten Scoren is echter nog steeds zeer bruikbaar voor de ontwikkeling van richtlijnen en protocollen.

In dit rapport wordt beschreven wat er nodig is om bepaalde doelgroepen binnen de verslavingszorg goed te monitoren. Op basis van het beschreven onderzoek worden 20 landelijke monitors aanbevolen. Hiermee heeft de sector een overzicht met welke monitors ze welke kennis bij de betreffende doelgroep in kaart kan brengen.

De sector van verslavingszorg had behoefte aan een uniforme werkwijze voor regionale monitoring van middelenproblematiek en verslaving ten behoeve van regionaal beleid, advies en agendasetting en voor de ontwikkeling en inzet van beschikbare producten door preventie-afdelingen. Het ontbreken daarvan was de aanleiding voor het onderzoek. Hiervoor is in kaart gebracht wat er nodig is voor een goede regionale monitoring, wat er momenteel beschikbaar is aan monitoringsinstrumentarium, welke kenmerken deze instrumenten bezitten, in hoeverre en op welke manier de beschikbare monitoringsinstrumenten aansluiten op datgene wat er nodig is. Dat heeft geresulteerd in een handleiding voor regionale monitoring met daarin beschikbare geschikte instrumenten.

Dit werkboek is voor jongeren die anders willen leren omgaan met hun ADHD én willen stoppen of minderen met drinken of drugs. Of daarover in ieder geval willen nadenken. Het boek heeft veertien thema’s, elk met verschillende onderwerpen die worden besproken tijdens de behandelsessies. Bij ieder thema zitten ook opdrachten en oefeningen.

Deze handleiding bevat een protocol van een cognitief gedragstherapeutische individuele behandeling van ADHD én problematisch middelengebruik bij jongeren van 12 tot 23 jaar. Het gaat hierbij om kwetsbare mensen die al op jonge leeftijd hulp nodig hebben. Hulp die ertoe kan bijdragen dat zij hun toekomst positiever tegemoet kunnen treden. De handleiding geeft de structuur en de organisatie van de behandeling aan, waarna een beschrijving van elke bijeenkomst volgt.

Deze handleiding is een samenwerking van Verslavingskunde Nederland en Perspectief Uitgevers.

De standaard groepsvariant bestaat uit dertien bijeenkomsten. Deze groepsvariant wordt voorafgegaan door een individuele bijeenkomst met de cliënten om hen te motiveren en voor te bereiden op de behandeling. De thema’s die in deze groepsvariant aan bod komen zijn gelijk aan de thema’s die in de eerste negen zittingen van de standaard individuele variant centraal staan. De keuzethema’s uit het individuele protocol worden niet aangeboden.

Deze handleiding is een samenwerking van Verslavingskunde Nederland en Perspectief Uitgevers.

De korte groepsgerichte variant bestaat uit zeven bijeenkomsten, inclusief de individuele voorbereidende bijeenkomst. In dit protocol komen dezelfde thema’s aan bod als in de korte individuele variant. In tegenstelling tot de korte individuele variant komen de twee aanvullende vaardigheden ‘omgaan met trek’ en ‘het weigeren van aangeboden middelen beide aan bod tijdens de behandeling. Gelijk alle andere varianten, staat ook hier de laatste bijeenkomst deels in het teken van het evalueren van de behandeling De structuur van elke bijeenkomst is globaal hetzelfde en is gelijk aan die van de zittingen in de groepsgerichte standaardvariant. Een bijeenkomst begint met de registratieopdracht. Hierna wordt het thema, dat in de vorige bijeenkomst besproken is, aan de hand van een huiswerkopdracht verder uitgewerkt. Na de pauze wordt een nieuw thema geïntroduceerd waaraan een nieuwe huiswerkopdracht gekoppeld is. De registratieopdracht is elke bijeenkomst huiswerkopdracht. Elke bijeenkomst duurt twee uur.

Deze handleiding is een samenwerking van Verslavingskunde Nederland en Perspectief Uitgevers.

Bij deze handleiding hoort Werkboek 3 Cognitieve gedragstherapie bij middelengebruik en gokken.

Deze handleiding bevat het Basisprotocol van een cognitief gedragstherapeutische individuele behandeling (standaardvariant) van middelengebruik en gokken. Doel van de behandeling is het doorbreken van het problematisch middelengebruik of problematisch gokken bij volwassenen. De behandeling kan zich zowel richten op het bereiken van abstinentie van gebruik als op gecontroleerd gebruik. De behandeling bestaat uit 13 bijeenkomsten.

Deze handleiding is een samenwerking van Verslavingskunde Nederland en Perspectief Uitgevers.